හිටපු ඇපල් ලොක්කා හා ඔහුගේ කොම්පැනිය ගැන සමබරව
මෙම ලිපි පෙලේ කතා නායකයා වන Steve Jobs ගේ උපත හා ඉන් ඔහු තම ජීව
විද්යාත්මක මව්පියන් විසින් වෙනත් පවුලකට ඔහුව හදාගැනීමට දුන් බව ඔබ පළමු
ලිපියේ දකින්නට ඇති. කෙසේවෙතත් එම ලිපියේ මා අතින්ද පොදු වැරැද්දක්
සිදුවුනි. ඒ මෙම මාතෘකාව ගැන බොහෝ ලිපිවල තිබෙන්නාක් මෙන් එකවරම Steve Jobs
ඇපල් පරිගණක හැදීම ගැන කියන්නට යාමයි. ඉතින් ඒ වැරැද්දද නිවැරදි කර
ගනිමින් මෙම අග්රගණ්ය තාක්ෂනික නිර්මාණකරුවා පිළිබදව තවත් දේ මධ්යස්ථව
කතාකිරීම තමයි මෙම ලිපියේ බලාපොරොත්තුව.
Jobs පවුල තුල ඇති දැඩිවන Steve තම අධ්යාපනය ලැබීම සදහා Cupertino කණිෂ්ඨ පාසලට හා ඉන්පසුව Homestead උසස් විද්යාලයට ඇතුළුවේ. ඉන් අනතුරුව 1972 දී ඔරිගන්හි පිහිටි Reed College විද්යාලයට
ඇතුළුවන්නේ උපාධියක් ලබාගැනීම සදහායි. කෙසේවෙතත් මිනිසෙකුගේ සාර්ථකත්වයට
උපාධියක් අත්යාවශ්යමද කියන පැනය? තහවරුකරමින් එක් සෙමෙස්ටරයකට පසු මෙම
උපාධි සිහිනය අත්හැර එම වැඩසටහනින් නික්මීමට Steve තීරණය කරයි. කෙසේවෙතත්
උපාධියක් ලබානොගත්තත් එහි පංතිවලට සහභාගී වන ඔහු එහිදී ඉගැන්වූ අත් අකුරු
කලාව පිළිබද දේශන වලට හිත ඇදී යන අතර එහිදී එම කලාව ප්රගුණකිරීම පසුකාලීනව
ඇපල් පරිගණකවල ඉතා දර්ශනීය ලෙස අකුරු යොදාගැනීම සදහාද ඉවහල් වූ බව ඔහු
පසුකාලීනව ප්රකාශ කලේය.
මෙම
කාලයේ ඔහු ඉතා දුෂ්කර දිවියක් ගෙවූ බවද ඔහු සදහන් කරන අතර ඒ අවධියේ
නිදාගත්තේ මිතුරෙකුගේ කාමරයේ බිම බවත්, ආහාර සදහා මුදල් සොයාගත්තේ
කොකාකෝලා බෝතල් එකතුකරදී ලබා ගත් මුදලින් බවද 2009 දී Stanford
විශ්වවිද්යාලයේ උපාධි ප්රධානෝත්සවයේදී ඔහු පැවත්වූ තිත් යා කිරීම, ආදරය
හා අහිමිවීම සහ මරණය තුන්වැදෑරුම් දේශනයේදී සදහන් කරයි. තවද සතියකට වරක්
නොමිලේ ආහාර ලබාදුන් හරේ ක්රිෂ්ණා දෙවොලටද ගිය බව ඔහු සදහන් කිරීමට අමතක
නොකරයි. (මෙම කතාවේ සම්පූර්ණ විස්තරයක් සිංහල බ්ලොග් සටහනක් වන
තරුණ ගුරුවරයකුගේ සටහන්(A young teacher’s thoughts) හිදී දක්නට ලැබේ).
Homestead High School ඉගනුම ලබන කාලයේදී ඔහුගේ ප්රියතම පංතියක් වූයේ
ඉලෙක්ට්රොනික් පංතියයි. මෙම පංතිය පැවැත්වූ ගුරුතුමාවූ McCollum මහතා
හරහා Hewlett- Packard සමාගමේ නිර්මාතෘවරයෙකු වන Bill Hewlett හදුනාගන්නට
ලැබෙන අතර පසුව ඔහුට එහි මැයි සිට සැප්තැම්බර් දක්වා තාවකාලිකව සේවයේ යෙදිය
හැකි Summer employee කෙනෙක් වීමේ හැකියාවද ලැබේ.
මේ කාලයේ ඔහුගේ තවත් මිතුරෙකුවන්නේ අසල්වැසි නිවසක සිටි Bill Fernandez.
ඔහුද Steve Jobs මෙන්ම ඉලෙක්ට්රොනික් පිස්සෙකු වූ අතර ඔහු තවත් මෙවැනිම
ඉලෙක්ට්රොනික් ඇබ්බැහිකාරයෙකුවූ ඔවුන්ට වඩා ටිකක් වයසින් වැඩි Stephen
Wozniak හෙවත් Woz, Steve Jobs ට හදුන්වාදෙයි. මේ බන්ධුතාවයන් ඇතිවූයේ 1969
දී වන අතර එවිට Steve Jobs ට වයස අවුරුදු 14 ක් ගැටයෙක් වූ අතර Stephen
Wozniak හෙවත් Woz වයස 19 ක තරුණවියේ එළපත්තේ සිටියෙකුවිය. මෙම Woz ද ඒ
කාලයේ Hewlett- Packard සමාගමේ Summer employee කෙනෙක් ලෙස සේවය කල අතර
මහු හා ඔහුව Steve Jobs ට හදුන්වාදුන් Bill Fernandez හා එක්ව පරිගණක
පරිපථයකට සමාන මූලික මට්ටමේ පරිපථයක් ගොඩනැගීය. එයට ඔවුන් දෙදෙනා “the Cream Soda Computer” නම තබා Steve Jobs ටද පෙන්වන ලදි. එය Steve Jobs ගේද සිත්ඇදගත් දෙයක් විය.(කෙසේවෙතත් මෙම Steve-Woz මිතුරු හවුල ඇතිවූ කාලය පිළිබදව විවිද මූලාශ්රවල විවිද තොරතුරු ඇති අතර ඇතමක එය 1969දීද, තවකෙක 1970 දීද, තවත් සමහරෙක 1972 දී Hewlett- Packard සමාගමේදී සිදුවූ බවක්ද කියවේ).
Jobs සහ Woz |
අද කාලයේ පරිගණක හැකර්කරුවන් සිටිනවාසේම පරිගණකය එතරම් මිතුරු මෙවලමක් නොවූ ඒ අවධියේ ඉලෙක්ට්රොනික් ශිල්පයේ වැඩපෙන්වූ ඉලෙක්ට්රොනික් හැකර්කරුවන්ද විය. Woz ද ඒකාලයේ එවැනි ඉලෙක්ට්රොනික් හැකර්කරුවෙකි. Steve-Woz එක්ව 1972 දී පොඩි ජල්තරස්වැඩක්ද කලේය. ඒ “blue boxes” නම් ඉලෙක්ට්රොනික් මෙවලමක් තනා එමගින් විදුලි සංදේශ ව්යාපාරයේ කැපීපෙනෙන ස්ථානයක් හිමිකරගෙන සිට AT&T සංනිවේදන පද්දතිය මුලාකිරීමේ වැඩපිළිවලයි. මෙමගින් නොමිලේ දුරකථන ඇමතුම් ගැනීමේ හොර වැඩක් සිදුකල හැකිවූ අතර එම උපකරණය විශ්වවිද්යාල සිසුන්ට අලෙවිකරන ලදි. මෙය තැනුවේ Woz බව කියන අතර එය මුදලට අලෙවි කිරීමේ සංකල්පය ඉදිරිපත්කලේ අපගේ කතානායක Jobs විසින් බව පැවසේ. ඉතින් ඔවුන් දෙදෙනා එය තමන් දන්නා ශිෂ්යයන්ට පෞද්ගලිකව හමුවී අලෙවි කර තිබෙන අතර පසුව එය අවසන්ව ඇත්තේ ඔවුන් දෙදෙනාව පොලීසියට හසුවෙන්නට ගොස් අනූනවයෙන් බේරුන පසු බවද කියයි.
The blue box built by Steve Wozniak, on display at the Computer History Museum, gift of Rick Prelinger |
මුදල් අමාරුකම් තවදුරටත් Steve Jobs ට දැනෙන්නට විය. ඔහු Atari සමාගමේ සේවයට එක්විය. මෙම Atari සමාගම ලෝකයේ පළමු විඩියෝ ක්රීඩාව නිපදවූ සමාගමදවේ. මෙම කාලය වන විට Steve ගේ පෙරදිග චින්තනය මෙන්ම හිපි සංස්කෘතිය තුල වූ පරිසරයට හිතකාමීත්වය හා ද්රව්ය පරිභෝජනය අඩුවෙන් සිදුකිරීම වැනි සංකල්පයන් නිසා එහි කොටස්කරුවෙකු වූ Steve ද බොහෝවිට ආහාරයට ගත්තේ පළතුරුයි. නැත්නම් නිරාහාරව සිටින්නට ඔහු පුරුදුවිය (වසර 10 කට පසු ඔහු බහුමිලියනපතියෙකු වු පසුවද මෙම පුරුද්ද තිබූ බව කියයි).
එසේම ස්නානය හා ජලයෙන් පිරිසිදුවීමද ඔහු අඩුවෙන්ම කරන ලද්දකි. ඉතින් ඉන්පසු අහලපහල සිටින්නන් පත්වන අපහසුව විස්තරකල යුතු නැහැනේද? ඉතින් මෙම තත්වය නිසා Steve, වැඩිදෙනෙක් නොසිටින රෑ වැඩමුරයට යෙදවීමට ඔහුසේවය කල අංශයේ ප්රධානියා වගබලාගන්නා ලදි. කෙසේවෙතත් තමන්ගේ සරල ජීවිතය පවත්වාගෙන අතරතුරදීම Atari සමාගමේ නිර්මාතෘ Nolan Bushnell විසින් තමන්ගේ සමාගම නිපදවන ලද pinball ක්රීඩායන්ත්රය නිසා ගොඩක් මුදල් උපයන ආකාරය Steve ගේ සිත ආකර්ශනය කරන ලද්දක් විය. ඒ නිසා මෙම Nolan Bushnell, Steve ගේ පරමාදර්ශී චරිතයක්ද වූ අතර වසර කිහිපයකට පසු ඇපල් සමාගම ආරම්භකිරීමට හේතුපාදකවූ කරුණු අතරට මෙයද එක්විය.
Atari සමාගමේ සිටින අතරතුරේදී තමන්ට ඉන්දියාවට චාරිකාවක් ගොස් ඒමට ප්රතිපාදන ලබාදෙන මෙන් තම ප්රධානියාගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. ඉන්දියාවට කෙසේවෙතත් ජර්මනියට යාමට සමාගමෙන් ඔහුට මුදල් ලැබුන අතර ඒ එහි තිබූ සමාගම විසින් අලෙවිකල යන්ත්ර කිහිපයක් අළුත්වැඩියාව පිණිසයි. ජර්මනියේදී මේ කාර්යය කරන අතරතුරදී ඔහුගේ හිපි මිතුරා වන Reed විද්යාලයේ Dan Kottke ද Steve හමුවීමට ජර්මනියට පැමිනෙන අතර ඔවුන් දෙදෙනා පෙරදිග දර්ශනයේ විමුක්තිය සොයා ඉන්දියාමට පියාසර කරයි. ඔවුන් දෙදෙනා මහත්වූ විශ්වාසයෙන් යුක්තය එවකට භාරතයේ Kainchi Ashram හි සිටි සුප්රසිද්ධ ගුරු Kairolie Baba හමුව තමන් පැමිණි කාරණය සාක්ෂාත් කරගනුවස් ඔහු හමුවී බලාපොරොත්තුවූවත් ඔවුන්ගේ සිත් කලකිරීමට ලක්වේ. ඒ මෙම සන්නාසි ගුරාද ඔවුන් බලාපොරොත්තුවූ විමුක්තිය ලබාදෙන්නෙකු නොව තවත් බොරුකාරයෙකු බව වටහාගත් හෙයිනි.
අපේක්ෂාභංගත්වයෙන් නැවත සිය රට පැමිනෙන Steve තවදුරටත් Atari ම සේවය කරනු ලබන අතර primal scream therapy චිකිත්සාව සදහා ඔහු Los Altos හි පිහිටි Zen ආශ්රමය කරා යයි. මෙහිදී Kobun Chino Otogawa, Zen ගුරුතුමාද හමුවන අතර බොහෝවිට Steve Jobs විසින් Zen බුදුදහම වැලද ගන්නට ඇත්තේ මෙහිදී විය යුතුය. එහෙත් ඇතැම් මූලාශ්ර වල පවසන්නේ Steve Jobs ඉන්දියාවේ සිට නැවත පැමිනෙන විට බෞද්ධ දර්ශනය වැලඳගෙන තිබූ බවත්, ඔහු හිස මුඩුකොට, සාම්ප්රධායික ඉන්දියානු පූජක ඇදුමෙන් සැරසී, පෙරදිග අධ්යාත්මික හරයන්ගෙන් සිය ආධ්යාත්මය පෝශනය කර ගෙන පැමිණි බවට බොහොම ලස්සන වාක්යවලින් සරසා තිබේ. එසේම මෙම දර්ශනයන්ගෙන් ලද පන්නරය නිසා ඔහු තුල සැහැල්ලු බව, සරල බව දකින්නට ලැබුන බවද කියයි. තවද ආයතනය තුලදී ඔහුගේ ඇදුම වූ නිල්පැහැ ජීන්ස් කලිසමද, පයට පාවහන් නොමැතිව එහි ඇවිද්ද බවද, ඔහුගේ සමාගමේ නිශ්පාදන වලද එම සරල බව තිබූ බව පුන පුනා පසුගිය දිනවල පලවූ වෙබ් ලිපි හා පුවත්පත් මෙන්ම සඟරා ලිපි වලද දැක්විනි. මේවා සියල්ලකින් පුද්ගලයෙකුගේ ඇතුලාන්තය මැනිය හැකිද?
කෙසේවෙතත් බහුතරයකගේ නම් අදහස Steve Jobs, සිලිකන් නිම්නයේ සිටි සැරපරුෂම පරිපාලකයෙක් බවයි. ඔහු මියගිය පුවතද සමග අපේ රටේ බහුතරයක් ඇපල් පරිගණක භාවිතා කරනවා තබා දැකවත් නොමැති තත්වයකදී Steve Jobs ගැන කතා කරන්නටද එක් හේතුවක් වූයේ ඔහුගේ පරිගණක ලෝකයට හෝ තාක්ෂනික ප්රගතියට ඔහු ලබා දුන් දායකත්වය කෙසේවෙතත් ඔහු බෞද්ධයෙකුවීමයි. මෙය ඒ දිනවල පලවූ සෑම ලිපියකම කැපී පෙනෙන ලෙස සටහන් කර තිබූ අතර ඒ සමගම ඔහුද "අපෙන් එකෙකි වෙයි ඒ මිනිසා" බවට පත්වුනේය. දැන් මෙලොවින් සමුගෙන ඇති මේ අග්රගණ්ය මිනිසාට අගෞරවයක් කිරීමට මේ දේ නොලිව්වත්, බෞද්ධයෙකු සතුවිය යුතු ත්යාගශීලීබව, නිහතමානීකම, අන්යයන්ට ගරුකිරීම ඔහුතුල තිබුනේදැයි කිසිදු ලිපියක හරිහැටි නොතිබුනි. සෑම විටකම ඔහුගේ මඟපෙන්වීම යටතේ ඔහුගේ සමාගම විසින් නිශ්පාදනය කල උපාංග මිලෙන් අධික වූ අතර මිනිසුන් ගැන අනුකම්පාවෙන් ඒවා අඩුමිලට හෝ නොමිලේ ප්රධානය කල බවක් නම් කිසිදා අසා නැත. ඔහු හොද පරිපාලකයෙකි. එහෙත් හොද පරිපාලකයෙකු යනු බෝසත්ගුණ ඇත්තෙකු නොවන බවට සාක්ෂි ඕනෑතරම් ඇති අතර ඔවුන් බහුතරයක්ම (සමහරවිට සෑමකෙනෙක්ම වුවද විය හැක) තම ඉලක්ක ඉටුකරගැනීම විනා අනෙකා ගැන සිතන බවක් ප්රායෝගිකව දැක නොමැත. ලෝකයේ කිසිවෙකුත් සර්ව සම්පූර්ණ නොවේ. ඒ කොහොමවුනත් අප කතානායකයාගේ මෙවැනි ගතිපැවතුම් ගැන ඉදිරියේදී කතා කිරීමට තබා නැවතත් සුපුරුදු මාවතට පිවිසෙමු.
හිපි ජීවිතයත්, පෙරදිග දර්ශනයත්, සෙන් බෞද්ධ දර්ශනයත් අතර ලොවක සිටි Steve Jobs ට පෙම්වතියක්ද සිටියේය. ඇය නමින් Chrisann Brennan විය. මෙම ජෝඩුව හා තම හිපි මිතුරා වන Dan Kottke සමග ඔරිගන් හි තිබූ හිපි සමූහ එකතුවටද සහභාගීවූයේය. එහිදී මෙම පිරිස ඇපල් වැවූ අතර නිරාහාර ප්රතිපත්තියේ නොසිටින අවස්ථාවක Steve Jobs ද ඇපල් අනුභව කලේය.
1976 දී තමන් අරඹන සමාගමට ඇපල් යන නම තැබීමට එක් හේතුවක් වූයේද මෙම ඇපල් වැවීමයි. එසේම තමන් ඉතාමත් ප්රියකල සංගීත කණ්ඩායම වන Beatles කණ්ඩායම සිය තැටි නිකුත්කලේද ඇපල් යන නාමය යටතේයි (Apple Corps Ltd./ Apple Records). එයද Steve ගේ සිත්ගත් දෙයක් විය. මේ අදහස්ද සිතේ ඇතිතබාගෙන තම නව සමාගමේ නම ලෙස Apple නාමය Steve විසින් Woz ට පවසන ලදි. කෙසේවෙතත් ඔවුන් දෙදෙනාම මෙම නම නිසා Apple Records විසින් නඩුමගට ඉක්මනින්ම හෝ පසුව තමන් හා එළඹෙන බව තේරුනත් වෙන කිසිම නමක් ඒ මොහොතේ සිතට නොආ නිසා ඔවුන් විසින් සිය සමාගමට Apple, Inc. යන නම තබන ලදි. කෙසේවෙතත් ඒ කාලය වන විට ඇපල් පරිගණක සමාගමට වඩා Beatles Apple Corp. හි බලවත්බාවයද වැඩිනිසා තමන් ලොකු අමාරුවක වැටෙනබව මේ මිතුරන් දෙදෙනාට හොදින්ම වැටහී තිබුනි. ඇපල් සමාගම අරඹා වසර 4 ක් ඉක්මගිය තැන එනම් 1981 දී Apple Computer සහ Apple Corps. යන ආයතන දෙක අතර ගිවිසුමක් අත්සන් තැබෙන අතර එමගින් ඇපල් පරිගණක ආයතනයට ඇපල් නාමය භාවිතා කිරීමේ හැකියාව ඇතත් එය කිසිදුවිටක සංගීතමය කාර්යයක් සදහා යොදානොගෙන සිටීම කොන්දේසිය වේ. කොහොමවුනත් තිරයෙන් පිටුපසදී ඇපල් පරිගණක සමාගම මේ වෙනුවෙන් හොර රහසේ $80,000 ක් බීට්ල්ස්ගේ ඇපල් සමාගමට දුන් බවද කියයි.
ඇපල් සංගීත සමාගමේ සලකුන |
මේ අය අතර සාමය නැවත බිදවැටුනේ 2003 වසරේදීය. ඒ කතෘ අයිතියක් ඇපල් පරිගණක ආයතනය විසින් කඩකිරීමකට එරෙහිවයි. ඒ ඇපල් පරිගණක විසින් iTunes Music Store සහ iPod යන නිපැයුම් ඔස්සේ ගීත නීතිවිරෝධී ලෙස බෙදාහරින බවට චෝදනාවද එල්ල කරමිනුයි. කෙසේවෙතත් මේ නඩුවෙන් නම් Apple Corps. පරාජය වූ අතර ජය අප කතා නායකයාගේ ඇපල් පරිගණක වෙත හිමිවිය. 2007 දී මේ සමාගම් දෙක නැවතත් උසාවියේදී හමුවූ අතර එහිදීද Apple Corps. විසින් චෝදනාකලේ ඇපල් පරිගණක සිය "Granny Smith" ලාංඡනයට සමාන ලාංඡනයක්ද, ඔවුන්ගේ පරිගණක නිශ්පාදනවලට යොදාගන්නා නිසා, ඇපල් සලකුන භාවිතා කිරීම තමන්ට පමණක් ඉඩලබාදෙන ලෙසයි. කෙසේවෙතත් නඩුව අවසන්වූයේ දෙගොල්ලන්ටම නඩු ගාස්තු ගෙවන ලෙස දන්වමින් වූ අතර එහිදී සමාගම් දෙකටම ඇපල් සලකුන තවදුරටත් භාවිතා කිරීමට අවසරය ලැබුනද එයට පැනවූ කොන්දේසි රහසක් විය.
බාගෙට කෑ ඇපල් ගෙඩිය ඇපල් පරිගණක වල ලාංඡනය වූයේ ඇයි? මෙය මීට පෙර ලිපිවලදී ඔබලා අසා තිබුනි. එම ඇපල් ගෙඩිය දැමුවේ තවත් විද්යාඥයෙකුට ගරුකිරීමක් ලෙස කිව්වොත් ඔබ සමහර විට විශ්මයට පත්වේවි. Alan Turing ඒ තමයි ලෝකයේ ප්රථම වරට පරිගණක තාර්කික ක්රියාකාරීත්වය ගැන කතාකල විද්යාඥයා. බ්රිතාන්ය ජාතිකයෙකුවූ මොහු ඒ අවධියේ සිටි ප්රමුඛපෙලේ පරිගණක විශේෂඥයෙකු ලෙසද පැවසෙනවා. සමරිසියෙකු (homosexual)වූ මොහු 1952 දී සිරභාරයට පත්වන්නේ එකල මේ සමරිසි හැසිරීම් බ්රිතාන්යයේ නීතිවිරෝධී වු නිසයි. එසේම ඔහු සිරභාරයේ සිටියදී පවා ස්ත්රී හෝමෝන එන්නත්කරගත් බවද පැවසෙනවා. කෙසේවෙතත් මේ විද්යාඥයා 1954 දී මිය යන්නේ තමන්ට වයස 42 ක් වීමට තවත් සතිදෙකක් තිබියදීයි. මෙය සියදිවි හානිකරගැනීමක් ලෙස මරණ සහතිකයේ සටහන්වූවත් ඇතෙමෙක් පවසන්නේ මෙය හදීසි අනතුරක් බවයි. ඔහුමිය යාමට හේතුව වූයේ සුරංඟනා කතාවක් වන "Snow White" මෙන් විශ අඩංගු ඇපල් ගෙඩියක් කෑමෙනුයි. එනම් සයනයිඩ් එන්නත් කරන ලද ඇපල් ගෙඩියක් අනුභවයෙනුයි. මෙම විශ අඩංගු ඇපල් ගෙඩිය බාගෙට කන අතරෙදීම ඔහු මිය ගොස් ඇති අතර එම ඇපල් ගෙඩිය ඔහු මිය ගොස් සිටි ස්ථානයේ වැඩී තිබී තිබෙනවා ඒ ඇපල් ගෙඩිය තමයි පසු කලෙක මම/ඔබ දුටු ඇපල් පරිගණකයේ බාගෙට කෑ ඇපල් ලාංඡනය වූයේ.
Alan Mathison Turing |
පසුව එයට වඩා මෘදුබාවය ඇතිකරනුවස් වර්ණවත් තීරුවලින් යුතු බාගෙට කෑ ඇපල් ගෙඩිය වූ අතර එය 1977 සිට 1998 දක්වා භාවිතා වුනි. මෙම ලාංඡනය “bite” නම් වූ අතර පරිගණක දත්ත ඒකක මැනෙන bite/byte සමග එය පෑහෙන නිසා එය වඩාත් සුදුසු නාමයක් ලෙස ඔවුන් සැලකූහ.
1998 දී නව සලකුනක් ඇතිවූ අතර එය පැරණි බාගෙට කෑ ඇපල් ගෙඩිය වූවත් එය වර්ණවත් නොවී තනි කළු වර්ණයෙන් පමනක් යුක්තවිය.
2003 දී නැවතත් සලකුන වෙනස් කරනු ලැබූ අතර එය පැරණි සලකුනම වීදුරුවලින් තැනූ ලෙස නවීකරණයවිය.
තවද 2001 සිට 2003 කෙටිකලක් නිල්පැහැ Aqua ලෝගෝවක්ද භාවිතා කර තිබේ.
No comments:
Post a Comment